Omuz ağrısı neden olur?

Omuz ağrısı hangi hastalıklarda olur? Omuz hastalıkları

Omuz ağrısı en sık omuzdaki tendonların ve kasların hasarından ve yırtığından dolayı görülür. Omuz anatomisini oluşturan bir çok kas yapısı vardır. Bu kaslar ani bir zorlanma ve travmayla yırtılabildiği gibi, yıllar içinde kullandıkça da zedelenebilir. Biz günlük yaşamımızdaki aktivitelerle küçük küçük kas yırtıklarına ya da zedelenmelerine neden oluruz ve en son yapılan minik bir zorlanma ile bile yırtıklar oluşabilir. En çok omuz ağrısına neden olan hastalıklar:

• Subakromial impingement (sıkışma) sendromu: Akromion omuz ekleminde bulunan kemik çıkıntılardan birisidir ve altından supraspinatus dediğimiz kas geçer. Bu kas omuzumuzu dışa çeviren ve yukarı kaldıran kaslardan birisidir. Akromion dediğimiz kemiğin şekline göre, kemiğin altında sıkışabilir. Akromionun şekli herkesin vücut yapısına göre farklı farklı olabilir. Akromion çengel şeklinde bir çıkıtıdır ve çengelin açısı ne kadar dar olursa, kas o kadar çok sıkışmaya yani travmaya maruz kalır. Zaman içinde sıkışma ile birlikte ağrı ortaya çıkabilir. Ağrı ile birlikte kasın tendonunda sadece zedelenme ya da yırtık görülebilir. Tam yırtık gelişmesine kadar klinik ilerleyebilir. Bu konuda daha ayrıntılı bilgiyi subakromial sıkışma sendromu için yazdığımız diğer bölümde bulabilirsiniz.
• Kas ve tendon yırtıkları: Omuz ekleminin çevresinde bir çok kas yapı bulunur. Bu kasların kemiğe tutunduğu bölgeye tendon denilmektedir. Kasların kemiğe yapıştığı bölgedeki tendon yapılarında zorlanmalarla yırtıklar oluşabilir. Yırtıkla birlikte eklem içinde ve çevresinde ödem yani olmaması gereken bir sıvının birikimi de görülebilir. Eğer omuz eklemini içe çeviren kas yırtıldıysa elinizi belinize ve sırtınızın arka kısmına götürmeye çalıştığınızda ileri derecede ağrı olur. Omuz ekleminizi dışa çeviren ya da yukarı kaldıran kaslardan birinde yırtık olduysa kolunuzu yukarı kaldırdığınızda ağrı gelişir. Gece ağrısı çok belirgin olur. Hastaların gece omuzun üstüne yatmakla ağrısı olur, gündüz hareket ettirdiklerinde ağrıları nedeniyle hareket kısıtlılığı ve ağrıları ortaya çıkabilir. Eğer bu durum tedavi edilmezse donuk omuz (adeziv kapsülit) dediğimiz omuz eklem hareketinin kısıtlandığı ve günlük yaşamın son derece kısıtlandığı bir durum ortaya çıkabilir.
• Donuk Omuz (Adeziv Kapsülit): Omuzda herhangi bir nedenle ağrı geliştiğinde, hasta omuz ağrısı olmayacak şekilde omuz eklemini hareket ettirmeyebilir. Hem hastanın bu davranış şekli hem de asıl olarak hastaların bazılarının genetik yapısındaki yatkınlık nedeniyle omuz eklemi çevresi kas ve bağ dokularda yapışıklık gelişebilir. Bu durum en çok kas ve tendon yırtıkları, bursit gibi durumlardan sonra olabilir. Omuz eklemi kısıtlanır, hasta kolunu kaldıramaz açamaz, yumuşak doku yapışıklığı ilerleyip donuk omuza dönüştüğünde doktor da zorladığında omuz eklemini açamaz. Bu hastaların acil fizik tedavi görmesi gerekir, fizik tedavi ile omuz hareketinin açılması gerekir. Yoksa kalıcı kısıtlılıklara neden olabilir.
• Bursit: Omuz ekleminin hatta bir çok eklemin çevresinde burs dediğimiz yastık şeklinde destek yapılar vardır. Bu yapılar kemik ve yumuşak dokular arasına girerek yumuşak dokuları korur. Bazı durumlarda, zorlanmalar, travmalar, tendon yırtıkları, kas yırtıkları durumunda burs dediğimiz yapılarda iltihap olur. Bu iltihap içinde mikrop olmaz antibiyotik tedavisi gerekmez. Burs içinde olmaması gereken bir sıvı birikimi olur. Bu sıvı birikimi eklem kapsülünü gererek ağrıya ve belirgin hareket kısıtlılığına neden olabilir.
• Omuz çıkıkları (subluksasyon) : Bazı kişilerde kapsül içi ve çevresi yapılarda genetik olarak bir güçsüzlük olabilir, ya da hipermobilite sendromu dediğimiz aşırı gevşek bir kas ve bağ dokusuna sahip olunabilir. Bu durumda omuz ekleminde küçük bir tarvmayla çıkıklar ortaya çıkabilir. Bu durumda ilk çıkmadan sonra hastaya uygun bir güçlendirme programı ve fizik tedavi yapıldığında hastanın omuzu yeniden çıkmayabilir. İkinci kez omuz çıkığı olduğunda genellikle operasyon önerilir. O durumda da operasyon sonrası yoğun bir fizik tedavi süreci uygulanmalıdır.
• Omuzda kireçlenme- osteoartrit: İleri yaşla birlikte omuz eklemi yapılarında kemiklerde ve kas tendonlarda bozulmalar ortaya çıkabilir. Osteoartrit yani kireçlenme durumunda omuz çevresi kemiklerde minik kemik çıkıntılar oluşabilir. Bu çıkıntılara osteofit denilir. Bu çıkıntılar ağrıya eklem aralığında darlığa neden olabilirler. Genellikle omuzda osteoartrit olduğunda birlikte kas ve tendon yırtıkları, bursit gibi durumlar, eklem için de burs içinde ödem gibi sorunlar eşlik edebilir. Bu durumların doğru enjeksiyonlar ve fizik tedavi ile tedavisi mümkün olabilir. İleri olgularda protez düşünülmesi gerekebilir.
• Romatizmalarda omuz eklemi tutulumu: Romatoid artrit, spondiloartropati ve bazı konnektif doku hastalıklarında, sedef romatizması, gut hastalığında, psödogut hastalığında omuz eklemi ileri derecede bozulabilir, aşırı miktarlarda kapsülü geren ödem birikimleri olabilir. Bu durum akut olarak da karşımıza çıkabilir. Aniden karşımıza çıkan omuzda aşırı derecede ağrı gibi durumlarda mutlaka kan kontrolü de yapılarak tanı konulabilir. Tabii başka eklemlerde romatizma hikayesi varlığı, aile hikayesi gibi durumlar da belirleyicidir.

Omuz ağrısı belirtileri olan hastada omuz ağrısı hastalığına nasıl tanı konulur? Omuz ağrısı mı boyun ağrısı mı? Omuz tendon-kas yırtığı mı, boyun fıtığı mı?

Omuz ağrısı ile başvuran hastanın öncelikle ayrıntılı olarak hikayesi dinlenir. Hikayede omuz ve dirsek arasında lokalize ve omuz hareketleri ile olan ağrı, omuz hareketlerinde kısıtlılık gibi durumlar omuz eklemi ile ilgili bir ağrıyı düşündürür. Bunla birlikte boyun hareketleriyle ağrının olması durumu boyunda olan bir bozukluğa bağlı omuza yayılan ağrı olduğu anlamına gelebilir. Hastaların ağrısı genellikle gece daha fazla olur. Omuz eklemi üzerine yatmakla gece hasta uyuyamaz. Gündüz eklemi hareket ettirmedikçe ağrı olmayabilir. Ancak eklem hareket ettirildiğinde ağrı olabilir ve zamanla hasta ağrısı olmaması için omuz eklemini hareket ettirmedikçe omuz eklem hareketinde kısıtlılık ortaya çıkabilir.

Fizik muayene ve hikayeden sonra omuz ağrısı nedenini kesin olarak anlamak için manyetik rezonans görüntülemesi (MR) gerekebilir. Ultrasonografi ile de omuz eklemi çevresi yapılarda yırtık, ödem gibi durumlar, bursit değerlendirilebilir. Direk radyografi çekildiğinde sadece kemik yapılar görülür. Kasta, tendonda olan yırtıklar, eklem içindeki ödem, bursa içindeki sıvı- ödem gibi durumlar direk radyografi ile görülemez. Bu tetkiklerin hiçbirisine doktor gerek görmeyebilir. Tedavi planı yapılarak, tedaviye yeterli cevap alınamazsa ileri tetkik yapılabilir.

Subakromial sıkışma- impingement tedavisi nasıl yapılır?

Hastanın omuz ağrısının nedeni subakromial sıkışma ise, akromion dediğimiz kemik çıkıntının altında supraspinatus kasının tendonu sıkışıyor demektir. Bu kas kolumuzu dışarı çevirmeye yardımcı olur. Tendonda yırtık olduğunda tendon çevresinde ödem ve bursit de eşlik edebilir. Fizik tedavi doktorunun bazı durumlarda MR istemesi gerekebilir, ya da ultrason ile de tanı konulabilir. Bazı durumlarda hiçbir tetkik yapmadan tedavi sürecine fizik muayene ile karar verilebilir.

• İlaç tedavisi: Ağrı çok yeni başladıysa ve omuzda hareket kısıtlılığı yoksa ağızdan ilaç tedavisi ve birlikte omuz hareketlerinin kısıtlanması yapılabilir. Hastaya bazı hareketler öğretilir, günlük hayatında dikkat edecekleri anlatılır. İlaç tedavisini 15 gün kadar kullandıktan sonra kontrole çağırılır.
• Omuz eklemi içi kortikosteroid enjeksiyonu: Bazı hastalarda acil ağrı için çözüm gerektiğinde çok fazla ağrı olduğunda, hareket kısıtlılığı yeni başladığında engel olmak için kortikosteroid- kortizon enjeksiyonu eklem içine yapılabilir. Bu enjeksiyonu ultrason eşliğinde uygularız ve böylece hata yapılma olasılığı azaltıp, tedavi başarısını arttırırz. Bu enjeksiyon bir kez yapıldığında ve doğru şekilde yapıldığında yan etki ortaya çıkma olasılığı çok azdır. Uygulama sırasında ağrı olması anestezik enjeksiyon yapıldığı için beklenmez.
• Fizik tedavi ve rehabilitasyon- Manuel terapi: Hastaya ağızdan ilaç tedavisi uygulanmış ve cevap alınamamış, eklem hareketinde kısıtlılık olmaya başlamış, gece ağrısı nedeniyle uykusuzluk çekiliyorsa fizik tedavi başlanabilir. Fizik tedavide bazı ağrı kesici ve ödem çözücü elektrik akımları, lazer uygulamaları, ve daha önemlisi hastanın yırtık olmayan diğer omuz, göğüs ve sırt kaslarının kuvvetlenmesine gerilmesine yönelik egzersiz programları yapılabilir. Eklem hareketinde kısıtlılık geliştiyse mutlaka fizyoterapist eklem aralığını açmak için uygun manuel terapi uygulamalarını yapar.
• Omuz eklemine ozon uygulaması: Subakromial sıkışma sendromunda eklem içine ozon enjeksiyonu uygulaması basit ve yan etkisi olmayan bir uygulamadır. Direk eklem içine uygulamalarda belirgin başarı sağlar. Omuz eklemi içindeki dokuların oksijenlenmesini ve iyileşmesini uyarır. Ağrıda belirgin azalma ve eklem kısıtlılığı varsa açılmasında kolaylık sağlar. Haftada 1 gün şeklinde 3-6 kez yapılabilir. Ağrısın bir uygulamadır. Ultrasonografi eşliğinde yapıldığında doğru bir şekilde yapıldığına emin olunur.
• Omuz eklemine PRP (Konsantre büyüme- growth faktör) uygulaması: Hastanın kendi kanı alınıp, santrifüj cihazında işlemden geçirildiğinde, kan hücrelerinin iyileştirici etkisi olan kısmı alınabilir. Bu alınan kısım enjeksiyonla ultarosonografi eşliğinde eklem içine ya da subakromial aralığa direk olarak uygulanabilir. Uygulandığı bölgede iyileşmenin hızlanmasını sağlar. Bu işlem 2 ya da 3 kez 2-3 hafta arayla hastanın durumuna göre uygulanır. Yan etkisi olmayan bir işlemdir. Bazen 2-3 gün süren ağrı şikayeti uygulama sonrası görülebilir. Bu durumda hastanın doğru takibi ile hızlı iyileşme sağlanabilir.

Omuz kas-tendon yırtığı tedavisi nasıl yapılır?

Subakromial sıkışma sendromundaki şekilde aynı tedaviler hastanın durumuna göre uygulanır. Hastanın doğru egzersiz programı ile kaslarının güçlenmesi sağlanabilir ve tedavinin kalıcı olması hedeflenir. ‘Subakromial sıkışma sendromu tedavisi asıl yapılır?’ kısmına bakabilirsiniz.

Donuk omuz- adeziv kapsülit tedavisi nasıl yapılır?

Donuk omuz ya da adeziv kapsülit, omuz çevresindeki yapıların yapışıklık oluşturarak eklem hareketini kıstlamasıdır. Bu durumda hasta kendisi kolunu kaldıramadığı gibi doktor da zorladığında omuz eklemindeki kapalılık nedeniyle kol omuzdan her yöne tam olarak hareket edemez. Donuk omuz kendiliğinden de gelişebilir ya da subakromial sıkışma sendromu ya da kas tendon yırtıkları sonrasında da gelişebilir. Hayat kalitesini çok fazla düşüren ve günlük yaşamı çok kısıtlayan bir durumdur. Hastalığın başında ağrı çok fazla olabilir zamanla ağrı azalıp omuz eklem açıklığında belirgin kısıtlanma görülebilir.

Tedavide kortizon enjeksiyonu, prp, ozon enjeksiyonu gibi omuz içine ultrason eşliğinde yapılan enjeksiyonlar yardımcı olabilir. Bu enjeksiyonlar ağrının azalmasını sağlayabilirse de omuz eklemindeki kısıtlılığın düzelmesi için mutlaka fizyoterapist eşliğinde germe egzersizlerinin yapılması gereklidir. Kısıtlılık gelişen omuzun fizik tedavide kullanılan elektrik akmları, sıcak uygulamalar gibi uygulamalarla gevşemesi sağlanır.

Tedavinin başında yapılan bu uygulamalarla omuz biraz ısınınca peşine fizyoterapist tarafından yapılan omuz çevresi yapıların germesiyle omuz eklemi zaman içinde açılır. Bu tedavilerin hastanın durumuna göre 20 belki de 30 seans sürmesi gerekebilir. Her bir seans 1 saat kadar zaman alır. Bazen daha uzun da sürebilir.

Yapılan fizik tedaviye eşlik eden haftalık ozon, proloterapi enjeksiyon uygulamaları sürecin kolaylaşmasını, seans sayısının azalmasını sağlayabilir. Tüm bu tedavilerle düzelme olmazsa hastanın ortopedi tarafından cerrahiye alınması gerekebilir. Bu nedenle cerrahi öncesi yapılacak düzgün bir fizik tedavi doğru cerrahi kararının alınabilmesi için son derece önemlidir.

Omuz Operasyonları Sonrası Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon- Ortopedik Rehabilitasyon

• Hangi durumlarda- hastalıklarda omuz için ortopedik rehabilitasyon ağırlıklı fizik tedavi gereklidir?

Omuzda kas- tendon yırtıkları tam kat yırtık olduğunda hastanın yaşına ve günlük yaşam aktivite düzeyine göre ameliyat edilebilir. Bazı durumlarda tam kat yırtık bile olsa hastanın ameliyat olması gerekmeyebilir. Ameliyat olan hastaların operasyonun şekline göre genellikle 3. Haftadan sonra rehabilitasyona alınmaları gerekir.

Omuz çevresi kırık olan hastaların ameliyat olsalar da olmasalar da ortopedik rehabilitasyon ihtiyaçları olur. Bu hastaların da kırığın kaynama sürecine göre ortopedi ile birlikte rehabilitasyonu planlanır. İleri kireçlenme olan, çok ağrılı ve eklem kısıtlılığı olan hastalara ortopedi tarafından omuz protezi takılabilir. Omuz protezi öncesi ve sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyon süreçlerinin gerekliliği kaçınılmazdır.

Omuzda çıkık olmuşsa ve bu durum 1 kereden fazla olmuşsa genellikle hastaların operasyon ihtiyacı olur. Bu hastaların operasyon öncesi ve sonrası rehabilitasyon planlarının yapılması gerekir. Opere olmadan takip edilen omuz çıkığı olgularında uzun süreli omuz kuşağının güçlendirilmesine dayanan ortopedik rehabilitasyon planı yapılır.

• Omuz Ortopedik Rehabilitasyonu Ne Şekilde Hangi Yöntemlerle Yapılır?

Rehabilitasyon sürecinde tedavinin en başında genellikle ılık- sıcak uygulamalar, elektrik akımları, lazer tedavileri yapılabilir. Bu tedavinin hemen ardından omuz ekleminde operasyon sonrası gelişen hareket kısıtlılığı açılmaya çalışılmalıdır. Bu işlemi bu konuda deneyimi olan bir fizyoterapist uygular. Kas- tendon yırtığının derecesi, yapılan ameliyat türü, hastanın yaşı, sistemik hastalıklarının durumuna göre yapılan tedaviler değişebilir. Bazen ultrason eşliğinde yapılan bazı enjeksiyon uygulamları gerekebilir ya da ağrının durumuna göre hastaya ağızdan ağrı kesici verilebilir. Hastaların takibinde tedavi sonrasında bazı elektrik akımları ile kas güçlendirme ve soğuk uygulamalar eklenebilir.

Bu tedaviler 20-30 seansa kadar sürebilir. Bazı durumlarda daha da uzun tedaviler gerekebilir. Operasyonla gelişen eklem kısıtlılığı açıldıktan sonra güçlendirme egzersizleri daha yoğun olarak yapılır ve hastanın günlük yaşama kısıtlılık olmadan dönmesi sağlanmaya çalışılır.